‘Een muildier denkt met je mee’
Voorheen werden muildieren ook in de lage landen gefokt voor gebruik in de mijnen, op het land en in het leger als lastdier of om zware kanonnen te verslepen. In de VS zijn ze vandaag de dag nog steeds mateloos populair, maar hier lijken ze voorgoed in de vergetelheid geraakt. Jammer, want in een muildier zou het beste van papa-ezel en mama-paard verenigd zijn. Boerenvee toog naar België voor een kennismaking én een rit op deze bijzondere dieren.
Liefde voor langoren
“Ik had altijd al een goed gevoel voor langoren. Als kind zat ik standaard in de wei bij de ezel verderop wanneer mijn ouders mij kwijt waren,” herinnert Nathalie Leplang (46) zich. “Maar het was lang uit mijn systeem. Ik dacht er niet meer aan.”
Zoals zovelen ging Nathalie paardrijden. Ze werkte als volwassene zelfs geruime tijd op verschillende stallen, kocht voor zichzelf een Haflinger en later voor manlief Guido en zoon Axl twee Fjorden.
Tot Axl vroeg om een ezeltje. “Axl en ik hadden dat bedisseld,” glimlacht Nathalie. Maar een werd al snel twee, want “één ezel is een no go. Ezeltaal is geen paardentaal. Je ziet het in de wei gebeuren; soort zoekt soort.”
Het bleek achteraf het begin van een nieuwe koers.
Nathalie: “Toen mijn Haflinger overleed, ging ik kijken voor een grote ezel. Maar op Kapaza (het Belgische Marktplaats) stuitte ik op BamBam, een muildier’veuleke’ van 6 maanden oud, kruising ezelhengst en Andalusische merrie. Voor €200 heb ik hem gekocht.”
Daar bleef het niet bij. Want kort daarop kochten Guido en Nathalie de twee uit Frankrijk afkomstige ‘fjules’ (halfzussen, uit dezelfde Fjordenmerrie) Aurore en Tizanes.
Het vrolijke Vlaamse stel verhuisde naar Hepscheid-Amel, Oost-België, waar Nathalie onder de naam Hepscheid Longear Trails buitenritten ging organiseren op haar muildieren en uiteindelijk met ezelhengst Le Ponpon en paardenmerrie Blue Magic haar muildierenfokkerij vorm gaf.
Missie
Nathalie fokt heel bewust en voor een select gezelschap. Ze legt graag uit waarom.
“Veel muildieren worden gefokt en verkocht door handelaren, alleen om geld mee te verdienen. Als koper weet je dan niets van de herkomst en hoe ze ingereden zijn – vaak is dat heel hardhandig gebeurd. Ik heb hier intussen twee heel brave paardenmerries en een doodbrave ezelhengst; Waarom zou ik niet zélf fokken?
Waar de term fokkerij doet vermoeden dat Nathalie het groots aanpakt, kiest ze juist voor kleinschaligheid.
“Ik wil niet op grote schaal fokken. Hooguit één of twee veulens per jaar. Mijn missie is kwaliteit. Ik fok enkel voor echte liefhebbers,” zegt ze stellig. “Als je bij mij een muildier koopt, krijg je alle informatie over het dier erbij en als het thuis niet blijkt te gaan, mag het dier altijd terug.”
Intussen is het eerste fokproduct een feit: Arthur, het acht maanden oude muilenveulen van paardenmerrie Blue en Le Ponpon, de ezelhengst welke door Nathalie en Guido liefkozend Ponkie of Bonkers genoemd wordt, “omdat hij als een wilde eraan komt, een stoere bonk is die je overhoop loopt.”
Hoezeer de ezelhengst gedreven kan zijn door zijn testosteron, wordt wel duidelijk bij het halen van de drie muilen, de ruinen BamBam, Dakota en merrie Aurore, waarmee ik en mijn vriendin Kim vanmiddag samen met Nathalie uit rijden zullen gaan.
Bonkers is niet van plan om de paddock te verlaten en plaats te maken voor ons. Hij laat zich even van zijn stoerste kant zien. Dat, terwijl hij onder het zadel gereden kan worden door de allerkleinsten.
Guido en Nathalie haalden Le Ponpon net als de fjules-zussen uit Frankrijk. Nathalie prijst behalve zijn goedmoedige karakter ook de bouw van haar ezelhengst. “Veel ezelhengsten zijn veel fijner van structuur. Bonkers heeft een mooie stevige en zware bouw. Een ezelhengst hoeft niet gigagroot te zijn, het gaat om de bouw. Bonkers dekt uit de hand en is zelf ook maar 1,37m. Als de merrie groter is dan 1.60m zetten we hem op twee rubber matten.”
Samen met, zoals Nathalie haar typeert, “Hollandse tutti-frutti-merrie Blue, een merrie die er stáát”, zou Le Ponpon een mooi muildier moeten geven. “Maar je kunt maar een beetje proberen, voor de rest blijft het een loterij,” aldus de fokster.
Onverschrokken en hard
Behalve Blue heeft het stel sinds enige tijd nóg een paardenmerrie staan, Lady, die eveneens bedoeld is om met ezelhengst Le Ponpon een muildier mee te fokken. Maar ondanks de prachtige looks en het zachte karakter van het paard, lijkt Nathalie voorgoed gevallen voor de muilen in haar kudde.
“Het spreekwoord luidt ‘een ezel vraag je, een paard zeg je en met een muildier moet je onderhandelen‘. Het klinkt als een cliché, maar het klopt wel. Paarden doen doorgaans klakkeloos wat je zegt. Een muildier dwing je niets af. En een muil denkt daarbij met je mee. Zo wilde ik eens een bepaald pad nemen, maar kreeg dat niet voor elkaar. Later bleek dat het niet veilig was. Dat gedrag komt bij de ezel vandaan. Een ezel geeft veel meer om zelfbehoud. We zien het ook terug in de kudde; Paarden volgen hun leider. Bij muildieren maakt het niets uit of ik er nu één haal of vijf.”
Daarnaast zijn muilen volgens Nathalie doorgaans veel koeler in de kop dan paarden. “Een paard is onvoorspelbaarder en vertoont vluchtgedrag. Het schrikt makkelijker en springt dan van hier naar daar. Als een muil schrikt, schiet hij hooguit een paar meter vooruit, draait om en kijkt, om er vervolgens naar alle waarschijnlijkheid gewoon voorbij te gaan.”
Tijdens onze 3,5 uur durende rit door de prachtige omgeving van de Belgische Oostkantons komen we behoorlijk wat obstakels tegen, van rondspringende jonge stieren tot enorme trekkercombinaties. De muilen kijken ernaar, maar lopen allemaal gestaag door.
Muildieren staan bekend om hun sterke gezondheid en hardheid. “Klop het af,” zegt Nathalie, “maar ik heb nog nooit een zieke gehad. Typerend voor hybriden, want die zouden minder vatbaar zijn. Muildieren worden gemiddeld ouder dan paarden.”
Ook de voeten van de muilen zijn hard. Keihard, getuige het feit dat geen van drieën vanmiddag een moment moeilijk deed over de vaak stenige paden, waar we toch een paar keer in volle galop overheen gingen.
Toekomst
Onlangs dekte Le Ponpon zijn eerste ‘buitenshuize merrie’, een paardenmerrie van een particulier. En met een beetje geluk is ook de prachtige Lady intussen drachtig van hem.
Als alles volgens plan verloopt, verhuizen Nathalie en Guido eind dit jaar naar de Franse Vogezen, vooral vanwege het gebrek aan eigen land dat ze nu hebben. Nathalie is voornemens daar op dezelfde manier door te gaan met de ritten en de fokkerij. Al droomt ze wel van nóg een ezelhengst om muildieren mee te fokken. “Een American Jackstock, dat is de ezel die ontstaan is door alle grote Europese ezels te kruisen. Die zou ik heel graag willen hebben.”
Een andersom-kruising, dus ezelmerrie met paardenhengst, zal Nathalie trouwens niet snel fokken. “Wat ik weet is dat de maat van de placenta komt van moeder’s kant. Die is dan te klein. Het karakter en de bouw zijn vergelijkbaar, maar het risico op een dode merrie of een dood veulen is groot.”
Het is intussen de hoogste tijd om onze muilen terug te brengen naar de wei. Waar ik en Kim na de rit volledig aan de latten zijn, lijkt Nathalie wel haast onvermoeibaar. Deze vrouw lééft duidelijk voor haar geliefde langoren.
Moe maar voldaan rollen we na een gezellige barbecue ons bed in. De spierpijn is voor morgenvroeg.
[Behalve de lange oren hebben muilen nog een aantal heel specifieke kenmerken: Een groot voorhoofd en zware oogkassen; Kleine, steile, bikkelharde hoeven; Dunnere manen en staart; Vaak een melksnoet en/of een zogenaamd Sint Andries-kruis op de schoft (afhankelijk van de vader); Een rechte, brede rug en smalle schouders met weinig tot geen schoft – wat de reden is dat Nathalie veelal een broek gebruikt achter het zadel; Vlakker in de beweging dan paarden; Een bijzonder geluid – dat volgens Nathalie klinkt als “een misthoorn met ie-ie ertussen”.]