Fjordhest-gard, oftewel ‘fjordenpaarden boerderij’. Zo luidt de klinkende Noorse naam van de kleinschalige fokkerij en hobbymatige manege van de familie Van Bon, gevestigd in het Gelderse Hoenderloo. Sinds jaar en dag draait het leven hier om het stoere, compacte bergpaard met de kenmerkende tweekleurige manenboog. Maureen van Bon weet niet anders. Als ‘dochter van’ is ze letterlijk geboren en getogen tussen de fjorden.
“Mijn eerste paard kreeg ik al direct bij mijn geboorte,” vertelt Maureen (49), wijzend op een foto in een van de vele albums. “Kijk, dat was Sunngard. Zelf gefokt door mijn ouders. Een heel goede merrie. Ze is behalve Nederlands kampioen ook een keer reservekampioen van Europa geweest. Haar dochter Raingard van 27 werd in augustus nog reservekampioen op de kwalificatiedag van Midden Nederland.”
De ouders van Maureen zijn geenszins onbekenden in het ‘fjordenpaardenwereldje’. Bob en Joke van Bon hebben door de jaren heen hun sporen ruimschoots verdiend; als fokkers, maar zeker ook dankzij hun werk voor Het Nederlands Fjordenpaarden Stamboek. Niet voor niets was het bedrijf van de familie van Bon ruim 50 jaar tevens het kantooradres van het Stamboek. Tot vorig jaar, toen de Van Bons, als gevolg van onenigheid over het fokbeleid, met pijn in het hart afscheid namen en zich aansloten bij de nieuw opgerichte Vereniging van Fokkers en Gebruikers van het Fjordenpaard (VFGF).
Nog altijd spelen Bob en Joke (respectievelijk 81 en 77) een cruciale rol op Fjordhest-gard. Bob beslaat zelfs nog. Maar Maureen en haar man Olaf nemen langzamerhand wel steeds meer taken over. En zoals het een Van Bon betaamt, is Maureen in de rol van toezichthouder kwaliteit nauw betrokken bij de koers die de VFGF volgt, zoals haar vader dat als inspecteur en hoofdinspecteur altijd was voor het Stamboek.
Met klompjes aan en een capje op
“Mijn ouders hadden allebei al fjorden voordat ze elkaar leerden kennen. Mijn moeder had twee jonge fjordenpaarden en mijn vader had er met zijn vader een om mee op het land te werken. Op een keuring hebben ze elkaar destijds ontmoet – net zoals mijn man en ik! 1969 zijn ze hier Fjordhest-gard begonnen.”
Als klein meisje werd Maureen reeds gegrepen door het fjordenpaardenvirus. Op jonge leeftijd kreeg ze van haar moeder haar eerste rijlessen en ging ze mee naar de hengstenkeuring in Noorwegen.
“Ik vond en vind dat helemaal geweldig. Die interesse is er bij mij altijd geweest. Er zijn een paar foto’s; daarop ben ik echt nog heel klein. Vier of vijf denk ik. Met klompjes aan en een capje op.”
In 2008 besloot Maureen de ORUN, de instructeursopleiding, te volgen. Om zelf les te kunnen geven. Makkelijker gezegd dan gedaan, met een fjord..
Maureen: “Destijds mocht je tijdens die opleiding niet op een fjord rijden. Ik moest dus steeds een groot rijpaard lenen. Een keer lukte dat niet en nam ik toch een van mijn fjorden mee. “Wat doe je hier, met dat paard?”, vroeg de instructeur.”
Uitblinkend in veelzijdigheid
Daar bleef het niet bij. Want hoewel ze het met de merrie Raingard, een dochter van Sunngard, schopte tot niveau Z2 in de dressuursport, kreeg ze ook van haar eigen rijinstructeur keer op keer de vaag “wanneer ik nou ’s een écht paard ging kopen,” zegt Maureen.
“Maar ik vind een fjord veel leuker. Met een fjord kan ik álles. Ze zijn super veelzijdig en betrouwbaar. Dat andere ideale, betaalbare paard ben ik nog nooit tegengekomen. Een voorbeeld? Ik geef kinderen les, vanaf 8 jaar. Ik durf naar binnen te gaan en wat te gaan drinken, als zij met die paarden bezig zijn in de stal. Want er gebeurt niks. Ja, er staat er een keer een op hun tenen. Maar de paarden zijn écht betrouwbaar. In de zomer, tijdens ponykamp, moet ik met een hele groep kinderen een stuk langs de weg, voordat we bij het bos zijn. De meeste paarden lopen dan met een hoofdstel zonder bit. Dat kan. Zo braaf zijn ze.”
Ook voor de niet alledaagse bezigheden die Maureen graag verzint, zijn de fjorden prima te porren. Zo heeft ze de paarden in het verleden meer dan eens ingezet als gymnastiektoestel.
“Ik vind het leuk om gekke dingen te doen. Hoewel dat niet altijd wordt gewaardeerd door de rest van de familie, haha! Op een gegeven moment moest de turnvereniging hier in het dorp van de oude trampolines en dikke matten af. Toen hebben we met een groepje meiden een paar jaar lang trampolinespringen over de paarden georganiseerd. Op den duur deden we een salto over drie paarden heen, waaronder een merrie en een hengst. Die stonden gewoon naast elkaar.”
Behouden van de authentieke raskenmerken
Als het even kan, reist de familie Van Bon elk jaar in de zomer af naar de jaarlijkse hengstenkeuring in Nordfjordeid, Noorwegen. Natuurlijk om oude bekenden te treffen. Maar bovenal om de aansluiting te zoeken en te behouden met het moederstamboek aldaar. Of liever gezegd, om er samen voor te zorgen dat de authentieke raskenmerken van het fjordenpaard niet verloren gaan.
Maureen: “Wij willen als VFGF het karakteristieke Noorse fjordenpaard behouden. We gaan dus geen rijtypisch isabelkleurig paard van 1,50 meter en hoger fokken, omdat dat beter zou verkopen of hipper is, maar staan voor kwaliteit. Voor een goed, degelijk, sterk en betrouwbaar paard, dat geschikt is voor iedereen in het gezin. Vriendelijk ogend, met een mooi sprekend hoofd, grote ogen en niet al te grote oren. Iets meer lengte in de hals mag, maar we willen vooral goed bot en goede hoeven zien. Kleur is geen kwaliteit. Dat is minder belangrijk. Karakter wel. Een fjord eigenwijs? Nee, dat is een vooroordeel. Anders nam ik geen tien kinderen mee op een neusriem langs de weg het bos in.”
Op Fjordhest-gard zijn dit jaar twee veulens geboren. Een merrie en een hengst, wat het totale aantal paarden van de familie Van Bon nu op 24 brengt (waaronder een dekhengst van Het Fjordenpaarden Hengstenfonds). Meer fokken is hier helaas geen optie, aldus Maureen.
“Dat is voor ons niet te behappen. We doen alles met z’n vieren. Mijn ouders worden een dagje ouder en mijn man en ik werken er allebei naast.”
Ongekend populair
Tegelijkertijd erkent Maureen dat er door het weinige fokken door fjordenhouders in het land een serieuze krapte op de markt is ontstaan. Het leidt ertoe dat fjorden voor hoge prijzen verkocht worden. Maar het betekent ook een risico voor de fokkerij, waarschuwt ze.
“Voorheen waren er een paar grote fokkers in Nederland. Nu alleen nog hobbymatige. Vaak kost het hen teveel geld om een veulen te fokken. Maar door die krapte liggen de bloedlijnen veel dichter bij elkaar dan eerder, waardoor we uit moeten gaan kijken voor inteelt.”
Aan de populariteit van het fjordenpaard ligt het in de ogen van Maureen zeker niet. De vraag is onverminderd groot.
“Mensen hebben tegenwoordig geen tijd meer om zes keer per week te rijden. Heb je een fjord, is dat geen probleem. Daarbij is-ie makkelijk in onderhoud en worden veel fjorden gezond oud. Sunngard is 38 geworden. Ik heb er hier vier lopen van 27 en zelfs een van 29. Allemaal worden ze nog gebruikt. Je moet je wel afvragen wat je doel is; wil je een leuk vrijetijdspaard waarmee je van alles kunt doen? Dan is een fjord uitstekend geschikt. Fjorden kunnen best leuk springen en dressuren, maar op een gegeven moment houdt het op.”
Intussen zijn op Fjordehest-gard de eerste lessertjes gearriveerd. Op stal wordt al druk gepoetst en gezadeld. Terwijl Maureen haar albums vol fjordenpaardengeschiedenis opruimt, laat ze nog snel een paar foto’s zien.
“Kijk, dit was in Noorwegen. In dat Noorse landschap zijn die paarden nóg mooier. Daar passen ze. Een fjord op een berg, met sneeuw en water.. Maar hier op de Veluwe zijn ze ook prachtig hoor!”